XU HƯỚNG SMARTHOME TẠI VIỆT NAM
Những tiến bộ gần đây trong Cách mạng Công nghiệp 4.0 và Internet vạn vật (IoT) đã tạo được
sức hút và sự quan tâm đến thị trường nhà thông minh tại Việt Nam. Tốc độ đổi mới công nghệ
tăng nhanh chóng mặt đã kéo theo xu hướng sở hữu ngôi nhà thông minh ngày càng gia tăng tại
nhiều quốc gia phát triển trên thế giới. Với hai đô thị lớn nhất nằm trong top 10 thành phố tăng
trưởng nhanh nhất về kinh tế và phát triển bất động sản (được liệt kê trong City Momentum
Index 2020 của Jones Lang Lasalle – JLL), thị trường nhà thông minh Việt Nam dù còn sơ khai
nhưng đang sở hữu tiềm năng đầu tư đầy triển vọng và cơ hội nhờ tốc độ đô thị hóa nhanh chóng
và sự bùng nổ của các siêu đô thị trong nước.
Thị trường nhà thông minh Doanh thu dự kiến tăng mạnh tại Việt Nam
Theo Statista, tính đến tháng 8/2020, thị trường nhà thông minh Việt Nam đạt doanh thu khoảng
179 triệu USD và các chuyên gia dự đoán con số này sẽ đạt 524 triệu USD vào năm 2025 với tốc
độ CAGR (2020-2025) là 23,9%. Trong tổng giá trị sản phẩm nhà thông minh bán ra ở tất cả 6
phân khúc bao gồm Điều khiển và kết nối, An ninh, Thiết bị thông minh, Quản lý năng lượng,
Tiện nghi và Ánh sáng, Giải trí gia đình, ba phân khúc đóng góp chính vào doanh thu đầu tiên trong danh sách đã chiếm nhiều hơn hơn 70% tổng giá trị hàng bán trong giai đoạn nghiên cứu.
Trong đó, “điều khiển và kết nối” được dự báo sẽ là phân khúc có thị phần tăng mạnh nhất trong
vòng 5 năm tới, tiếp theo là “Tiện nghi và Ánh sáng” và “Quản lý năng lượng” dù có quy mô
nhỏ hơn nhiều.
Về tốc độ tăng trưởng doanh thu, sau sự bùng nổ mạnh mẽ trong 3 năm qua với mức tăng trưởng
cao nhất là 70% trong năm 2018, thị trường nhà thông minh được kỳ vọng sẽ dần đi đến giai
đoạn tăng trưởng ổn định trong 5 năm tới ở mức 14%. Điểm sụt giảm đáng kể trong tốc độ tăng
trưởng doanh thu được dự đoán là do tác động của COVID-19. “Tiện nghi và Ánh sáng”, “Giải
trí gia đình” và “An ninh” là ba phân khúc có mức giảm tốc độ tăng trưởng ít nhất.
Xét trên bình diện toàn cầu, thị trường nhà thông minh ở Việt Nam còn khá non trẻ so với các
quốc gia khác. Theo thống kê từ Statista, đến tháng 8/2020, Việt Nam xếp hạng 33 về doanh thu
và 64 về tỷ lệ thâm nhập hộ gia đình. Theo phỏng vấn của Đầu tư Việt Nam (VIR), Việt Nam
vẫn đang trong giai đoạn “mở đường” phát triển thị trường nhà thông minh, là thời điểm để
khách hàng làm quen với các ứng dụng nhà thông minh. Do đó, chủ đầu tư và khách hàng chủ
yếu lựa chọn các giải pháp cơ bản như hệ thống quản lý điều hòa, chiếu sáng, điện năng. Chỉ sau
khi nhu cầu ổn định được thiết lập, các giải pháp chuyên biệt và tiên tiến hơn mới có thể tích hợp
với các giải pháp hiện có
Chủ đầu tư khu dân cư dự án đô thị mới tiên phong lắp đặt nhà thông minh
Theo Statista, tổng số nhà thông minh tại Việt Nam năm 2020 vào khoảng 0,6 triệu. Con số này
tương đối nhỏ so với tổng số hơn 26,8 triệu hộ gia đình (Tổng cục Thống kê, 2019) tại Việt Nam.
Hơn nữa, như JLL Việt Nam đã nêu, hầu hết các ngôi nhà thông minh được phát triển trong khu
dân cư của các dự án mới xây dựng hoặc đang được xây dựng chủ yếu ở hai thành phố đô thị hóa
nhất của Việt Nam – Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, việc lắp đặt các công nghệ
thông minh sẽ dẫn đến mức giá cao hơn cho các bất động sản, điều này có thể sẽ giới hạn thị trường mục tiêu ở phân khúc cao cấp. Do đó, điều này giải thích một trong những lý do khiến
giai đoạn đầu thâm nhập thị trường nhà thông minh tại Việt Nam trở nên chậm chạp. Tuy nhiên,
tiềm năng tăng trưởng thị trường vẫn còn cao do nhiều chủ đầu tư đã chủ động hơn trong việc
tích hợp khái niệm nhà thông minh vào các dự án của họ và cung cấp các công nghệ thông minh
như một phần trong chương trình khuyến mãi hoặc trải nghiệm miễn phí.
Đặc biệt, khi nhìn vào 6 mảng chính của ứng dụng nhà thông minh, mặc dù không chiếm cao
nhất về doanh thu như đã nêu ở trên nhưng “Điều khiển và kết nối”, “Giải trí tại gia” và “Tiện
nghi & chiếu sáng” là những mảng được ứng dụng nhiều nhất trong nhà thông minh tại Việt
Nam. Có thể suy luận, khả năng “Điều khiển và kết nối” cũng như yếu tố giải trí, tiện nghi là
những điểm nhấn của khái niệm nhà thông minh, được cho là mang lại nhiều giá trị gia tăng nhất
cho cuộc sống hàng ngày. Ngoài ra, các thiết bị tích hợp có thể kết nối với thiết bị khác sẽ chiếm
ưu thế so với các thiết bị độc lập bởi tính tiện dụng và đa dạng chức năng (Alexa Echo Dot của
Amazon, Smart Camera của Hikvision, khóa vân tay của Yale có thể tích hợp vào hệ thống nhà
thông minh của Lumi Việt Nam). Hầu hết các hộ gia đình được trang bị đồ dùng thông minh đều
là những chung cư cao cấp với hệ thống điện hiện đại.
Khi việc phát triển nhà thông minh trở thành xu hướng tất yếu, nhiều ông lớn công nghệ trên thế
giới đã thành lập chi nhánh tại Việt Nam. Cùng với sự phát triển của thị trường là sự ra đời của nhiều thương hiệu khác nhau ở nhiều phân khúc nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của người dùng.
Thị trường Nhà thông minh được chia thành 2 nhóm bao gồm các thương hiệu nước ngoài:
Siemens (Đức), Schneider (Pháp), Smartg4 (Mỹ), Gamma (Đức) và các thương
hiệu nổi tiếng trong nước như BKAV Smarthome , Lifesmart,… Mặc dù có nhiều lo ngại
về chất lượng của các sản phẩm nhà thông minh trong nước do hầu hết mới được phát triển và
chưa được thử nghiệm nhiều, các sản phẩm của các hãng trong nước dường như được đánh giá
cao nhờ tính năng thân thiện và giá cả phải chăng. Hơn nữa, theo phân tích của Vietnam
Investment Review, một trở ngại đối với các giải pháp nhà thông minh của nước ngoài là chưa
thực sự tương thích với cơ sở hạ tầng và sự phát triển của ngành xây dựng tại Việt Nam
Giới trẻ và các gia đình trẻ hiện đại thuộc nhóm thu nhập trung bình và cao đang là tâm điểm của
thị trường nhà thông minh tại Việt Nam
Như thể hiện trong hình trên, khi xem xét các chủ sở hữu nhà thông minh theo độ tuổi, mức độ
thâm nhập cao nhất thuộc về giới 8X – 9X ở độ tuổi 25-34, chiếm 35% chủ sở hữu nhà thông minh. Nhóm tuổi 35 -44 và 18-24 lần lượt chiếm 24% và 20% tổng số chủ sở hữu nhà thông
minh. Sinh ra từ năm 1980 đến 2000, lớp 8X và 9X chiếm 35% dân số Việt Nam. Thế hệ này là
nhóm chủ chốt trong thị trường nhà thông minh. Hơn nữa, sự hiểu biết về công nghệ ngày càng
cao có thể được giải thích cho sự gia tăng đối với sở thích nhà thông minh của họ.
Nhìn vào chủ sở hữu nhà thông minh theo thu nhập, dễ hiểu phần lớn chủ sở hữu nhà thông minh
đến từ nhóm thu nhập cao (36,7%), nhóm thu nhập trung bình và thấp có tỷ lệ người dùng tương
đương nhau (lần lượt là 32% và 31%). Sự khác biệt nằm ở mức độ lắp đặt công nghệ thông
minh. Ở nhóm thu nhập trung bình và cao, nhà thông minh được lắp đặt theo hệ thống tích hợp
đầy đủ và có bộ điều khiển trung tâm. Các thiết bị này được kết nối với nhau và có thể hiểu được
hành vi của khách hàng. Mặt khác, ở phân khúc thu nhập thấp, khách hàng thường chỉ cân nhắc
mua một số thiết bị nhất định trong gói nhà thông minh để giảm chi phí. Khách hàng ở phân
khúc này thường là các hộ gia đình cá nhân, họ thường mua các công tắc cảm biến hoặc các thiết bị gia dụng thông minh rời Các yếu tố ảnh hưởng đến tiềm năng phát triển thị trường nhà thông minh
Các yếu tố thúc đẩy chính cho sự phát triển của thị trường nhà thông minh tại Việt Nam có thể
được giải thích là do quá trình đô thị hóa nhanh chóng, mức độ phổ biến của điện thoại thông
minh và kết nối mạng không dây cũng như tỷ lệ lớn giới 8X-9X trong tổng dân số. Như
Vietnaminsider đã đề cập, Việt Nam dẫn đầu thế giới về tốc độ tăng trưởng lưu lượng điện thoại
thông minh và sự gia tăng của thế hệ thiên niên kỷ (8X-9X) và sự hiểu biết về công nghệ ngày
càng tăng của họ sẽ thúc đẩy sự ưa thích của người dùng đối với công nghệ. Theo bài viết của
Vnexpress, một số người dùng đã rất quen với việc sử dụng ngôi nhà thông minh. Họ cho rằng,
hệ thống này có ưu điểm là tiện lợi, an toàn và tiết kiệm năng lượng khi vận hành. Tuy nhiên, họ
cũng bày tỏ sự lo lắng thực sự đối với những người lớn tuổi trong gia đình. Do các gia đình Việt
Nam thường chung sống với nhiều thế hệ nên những người lớn tuổi trong gia đình cảm thấy
phiền phức với các thiết bị thông minh.
Đối với các cá nhân, có ba rào cản chính trong việc đưa ra quyết định lắp đặt công nghệ nhà
thông minh như chia sẻ của đại diện Acis trên EinPresswire. Thứ nhất, đó là tâm lý truyền thống
mà người dùng đã quen với một chiếc công tắc để bật tắt các thiết bị điện trong nhà. Thói quen
này đã tạo ra rào cản tâm lý trong việc thay thế công tắc bằng bất kỳ thiết bị thông minh nào
khác. Thứ hai, giá của các công nghệ thông minh còn cao so với túi tiền của nhiều người. Mặc dù
các sản phẩm của nhiều thương hiệu trong nước đã tạo ra nhiều cơ hội tiếp cận lắp đặt nhà thông
minh (trung bình 1.500 – 4.500 USD cho gói cơ bản) so với giá của các sản phẩm thương hiệu
nước ngoài, để sở hữu một ngôi nhà thông minh với những tiện ích vượt trội giải pháp và thiết
bị, các chuyên gia ước tính chi phí thấp nhất có thể lên tới 25.000 USD (theo VIR, năm 2018).
Mức đầu tư này là tương đối cao đối với một quốc gia có GDP bình quân đầu người là 2.715
USD (theo Worldbank, 2019) và thu nhập bình quân đầu người hàng tháng xấp xỉ 180 USD (theo Statista, 2019). Mối quan tâm thứ ba là sự lo lắng về sự phức tạp của việc lắp đặt cũng như
cài đặt.
Từ góc độ của các nhà phát triển bất động sản, theo VN Economic Times, cũng cần có một số
lượng lớn nhà phải được xây dựng bằng các phương pháp xây dựng hiện đại để việc tích hợp các
công nghệ nhà thông minh trở nên dễ dàng hơn. Ngoài ra, để những ngôi nhà thực sự thông
minh, cần có hạ tầng mạng rộng hơn và chất lượng tốt hơn tại Việt Nam.
Xu hướng thị trường nhà thông minh sẽ được chờ đón trong những năm tới
Tại một số khu vực đô thị như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, nhà thông minh đang trở thành xu
hướng mới của cư dân hiện đại. Họ là thế hệ thiên niên kỷ, những người nắm bắt công nghệ mới
nhất và cũng là những khách hàng tiềm năng. Hơn nữa, thị trường nhà thông minh hướng đến
các gia đình trẻ, những người sử dụng công nghệ để cải thiện cuộc sống.
Nhà thông minh đang trở nên phổ biến hơn và các nhà đầu tư đang được khuyến khích sử dụng
các công nghệ thông minh trong các dự án xây dựng. Rào cản trong sự tăng trưởng của phân
khúc này là chi phí cao trong bối cảnh nhu cầu cao. Giá chào bán căn hộ thông minh cao hơn căn
hộ thông thường từ 10-15%. Trong xu thế công nghệ 4.0, dự báo không chỉ nhà thông minh mà
cả tòa nhà thông minh cũng trở thành nhu cầu cấp thiết. Ngoài công nghệ, nhà thông minh cần
thỏa mãn các yêu cầu thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng và an toàn. Do đó, để phát
triển bền vững lâu dài, điều quan trọng đối với các chủ đầu tư tại Việt Nam là làm cho căn hộ
thông minh thực sự thông minh, chứ không chỉ sử dụng nó như một công cụ marketing.
Tóm lại, có thể nói việc ứng dụng nhà thông minh là không thể thiếu bởi nó có thể nâng cao trải
nghiệm người dùng, mang lại nhiều giá trị gia tăng cho cuộc sống hàng ngày, nâng cao mức sống
cũng như tiết kiệm thời gian, tiền bạc và năng lượng. Theo quan điểm đó, sẽ có một thời điểm
thay đổi, khi mọi người nhận ra lợi ích của các giải pháp nhà thông minh, từ đó có thể khiến họ
thoải mái hơn về việc áp dụng công nghệ mới cho gia đình